Adembescherming regelgeving
In dit artikel gaan we dieper in op de regels die betrekking hebben op producten voor adembescherming. Onderwerpen die onder andere aan bod komen zijn: de gestelde eisen waaraan de fabrikant zich moet houden (normen), CE-markering en de coderingen die aangeven tegen welke verontreinigingen de producten bescherming bieden.
ISO, normen, CE-markering en conformiteitsverklaring
Persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM) zijn in te delen in drie categorieën. In welke categorie een product valt, is afhankelijk van het gezondheidsrisico waartegen het bescherming biedt. De drie categorieën zijn:
- PBM tegen lage risico’s
- PBM tegen middelhoge risico’s
- PBM tegen hoge risico’s
Adembescherming valt in categorie drie. Het inademen van omgevingslucht kan namelijk allerlei effecten hebben op de gezondheid. Ook werken in een omgeving met te weinig zuurstof brengt een hoog gezondheidsrisico met zich mee. De Arbowet heeft bepaald dat bij alle producten uit categorie drie de volgende punten moeten worden nageleefd:
- De fabrikant werkt volgens de Europese kwaliteitsnorm ISO
- Het product voldoet aan de gestelde (EU-)eisen (normen)
- Het product is voorzien van een CE-markering
- Er wordt een gebruikshandleiding meegeleverd
- Het product wordt regelmatig gekeurd en de resultaten worden vastgelegd in een conformiteitsverklaring
Europese kwaliteitsnorm ISO
ISO betreft de (kwaliteits)zorg en -beheersing van de gehele bedrijfsvoering. De ISO organisatie in Genève heeft tal van normen ontwikkeld, zoals de ISO 9001. De ISO 9001 kan voor alle organisaties worden toegepast en wordt gebruikt om te beoordelen of de fabrikant in staat is te voldoen aan de eisen van de klant, de eisen van de organisatie zelf en de wet- en regelgeving.
Normeringen
Voor alle persoonlijke beschermingsmiddelen zijn nationale en internationale voorwaarden vastgesteld. De voorwaarden bevatten bepalingen over o.a. de kwaliteit, het gebruik en het onderhoud van PBM. In Nederland begeleidt het normalisatie-instituut ‘NEN’ het normalisatieproces, ofwel het proces rondom het maken van afspraken over PBM. NEN beheert Europese normen (EN), nationale normen (NEN) en de in Nederland aanvaardbare internationale normen (ISO, IEC). De fabrikant moet zich aan de gestelde eisen houden. Hieronder volgt een overzicht van een aantal Europese normen die betrekking hebben op adembescherming.
- EN 149: filterend masker ter bescherming tegen stofdeeltjes.
- EN 405: filterend masker ter bescherming tegen gassen en stofdeeltjes.
- EN 143: deeltjesfilter voor masker ter bescherming tegen stof, vezels, de meeste soorten rook en bacteriën.
- EN 140: half- en kwartsgelaatsmaskers, voor gebruik met filters.
- EN 136: volgelaatsmaskers voor speciaal gebruik.
CE-markering
Persoonlijke beschermingsmiddelen mogen alleen in Europa verkocht worden als deze zijn voorzien van een CE-markering. Deze markering geeft aan dat de PBM voldoen aan de gestelde normen en zijn beoordeeld conform de conformiteitsbeoordelingsprocedures. Een onafhankelijke partij aangewezen door de overheid, de Notified Body, controleert of de beschermingsmiddelen voldoen aan de gestelde eisen.
Conformiteitsverklaring
Een conformiteitsverklaring is een document waarin is vastgelegd dat het artikel is geproduceerd conform de gestelde norm(en) en CE-gekeurd is. Door het document op te stellen en te ondertekenen, neemt de fabrikant de verantwoordelijk voor de conformiteit van het product ten aanzien van de specifieke vereisten op zich. De volgende informatie moet in ieder geval in de verklaring opgenomen zijn:
- Unieke identificatie
- Naam en adres van de uitgever
- Identificatie van het onderwerp (bijv. het model- of artikelnummer)
- De verklaring dat er sprake is van conformiteit
- Een volledige lijst met richtlijnen, standaarden en andere specifieke vereisten
- Plaats en datum van uitgifte
- Naam en handtekening van een bevoegd persoon, handelend namens de uitgever
- Eventuele beperkingen van de geldigheid van de conformiteitsverklaring
- Noodzakelijke aanvullende informatie, zoals de naam en het adres van de instantie die de beoordeling uitvoert
Filtertypes en beschermingsklassen
Wil je jouw luchtwegen goed beschermen tegen hinderlijke stoffen en verontreinigingen, dan is het belangrijk om het juiste product te gebruiken. Adembeschermingsmiddelen zijn voorzien van coderingen die aangeven waartegen het middel bescherming biedt en in welke mate.
Stofmaskers
Binnen de norm EN 149 bestaan drie beschermingscategorieën, die worden aangegeven met een FFP-codering (Filtering Facepiece Particals). Het stofmasker is voorzien van de kwaliteitsaanduiding FFP1, FFP2 of FFP3. Het grootste verschil tussen deze coderingen is de filtercapaciteit; FFP3 stofmaskers hebben de hoogste filtercapaciteit en dus ook de hoogste beschermingsgraad.
MAC-waarde
Welk stofmasker je nodig hebt, is afhankelijk van hoe schadelijk de stof in de werkruimte is en hoeveel ervan vrijkomt. Met behulp van de MAC-waarde kunt u bepalen of u veilig met de stof kunt werken. De MAC-waarde, ofwel grenswaarde, is de maximaal aanvaarde concentratie van een stof in de lucht. De concentratie moet onschadelijk zijn voor uw gezondheid. Indien mogelijk, is het raadzaam om de werkruimte goed te ventileren (bij voorkeur met verse buitenlucht). Dit verlaagt de stofconcentratie.
Let bij het kiezen van een mondmasker op tot hoeveel keer de MAC-waarde deze bescherming biedt. Een FFP1 stofmasker beschermt tegen stofdeeltjes tot vier keer de grenswaarde, een FFP2 masker tegen stofdeeltjes tot tien keer de grenswaarde en een FFP3 masker tegen deeltjes tot vijftig keer de grenswaarde.
Opzoek naar comfortabele stofmaskers? Bekijk dan onze pagina 3M stofmaskers.
Stoffilters
Een stoffilter wordt in combinatie met een halfgelaatsmasker, volgelaatsmasker of motorunit gebruikt. Volgens de EN 143 normering moeten deeltjesfilters bescherming bieden tegen stof, vezels, de meeste soorten rook en bacteriën. Hoeveel ongewenste bestandsdelen het filter tegenhoudt, is afhankelijk van de beschermingsklasse. De filterkwaliteit wordt aangegeven met de code P1, P2 of P3. P1 filters hebben de laagste beschermingsgraad en P3 filters de hoogste.
Belangrijk: voor een optimale adembescherming dien je het filter op tijd te vervangen. Als de ademweerstand door vervuiling te ver oploopt of als je merkt dat je verontreinigende stoffen uit de omgevingslucht inademt, is het tijd voor een nieuw filter.
Gasfilters en dampfilters
Een gas- en dampfilter biedt in combinatie met een motorunit of half- of volgelaatsmasker adembescherming tegen gassen en dampen. Er bestaan enkelvoudige en meervoudige filters. Meervoudige filters beschermen tegen meerdere groepen gassen en/of dampen.
THP filters
Net zoals alle andere filters, hebben THP-filters een oplopende beschermingsgraad. Een THP filter is een reinigend filter onder druk (PAPR) en het is een onderdeel van een kap of helm. De bescherming loopt van TH1P naar TH2P en als laatst TH3P, waarbij het hoogste getal de grootste bescherming biedt. In vergelijking met de FFP stofmaskers of P stoffilters van een gelaatsmasker gaan THP-filters tot een veel hogere beschermingsfactor. In de tabel hieronder kan je een compleet overzicht zien van alle soorten filters en hoe ze zich tot elkaar verhouden.
| Apparaat | Markering/kenmerk | Nominale beschermingsfactoren |
| Filterend gelaatsstuk | FFP1 | 4 |
| FFP2 | 12 | |
| FFP3 | 50 | |
| Kwart-/halfgelaatsmasker met filter | P1 | 4 |
| P2 | 12 | |
| P3 | 50 | |
| Volgelaatsmasker met filter | P1 | 5 |
| P2 | 20 | |
| P3 | 1000 | |
| Reinigend filter onder druk (PAPR) met kap of helm | TH1P | 10 |
| TH2P | 20 | |
| TH3P | 500 | |
| Reinigend filter onder druk (PAPR) met kwart-/half- of volgelaatsmasker | TM1P | 20 |
| TM2P | 100 | |
| TM3P | 2000 |
Hoe kies je het beste filter?
Hoe weet je welke minimale beschermingsfactor je nodig hebt? Daar is een handige berekening voor. Zo kan jij altijd direct zien welk soort filter je nodig hebt. Voordat je hiermee aan de slag gaat is het belangrijk om een aantal dingen vast te stellen:
- Met welke vervuilde stof ga je aan de slag?
- In welke concentratie is deze stof aanwezig? (mg/)
- Wat is de toegewezen blootstellingsgrens (OEL) van de stof? (mg/)
Zodra je dit weet, kun je de volgende berekening uitvoeren:
Concentratie van gevaarlijke stof / OEL = minimale beschermingsklasse
Vervolgens zoek je op welke filters voldoen aan deze beschermingsklasse. Natuurlijk zijn er meer dingen waar je rekening mee kan houden bij deze keus, maar nu heb je in ieder geval de basis voor het uitzoeken van het juiste filter!
De filters worden op basis van hun toepassingen ondergebracht in de volgende types:
- Type A: bescherming tegen bepaalde organische gassen en dampen met een kookpunt van meer dan 65°C.
- Type B: bescherming tegen bepaalde anorganische gassen en dampen.
- Type E: bescherming tegen zwaveldioxide en andere zure gassen en dampen.
- Type K: bescherming tegen ammoniak en organische ammoniakderivaten.
De meest voorkomende meervoudige filters zijn AB-filters en ABEK-filters.
Op basis van hun filtercapaciteit kunnen de filters nog verder worden onderverdeeld:
- Categorie 1: kleine capaciteit
- Categorie 2: gemiddelde capaciteit
- Categorie 3: grote capaciteit
Filters in categorie 3 bieden dus de hoogste bescherming.
Belangrijk: de filters dienen onmiddellijk vervangen te worden indien door reuk of smaak de verontreiniging wordt waargenomen.
Combinatiefilters
Combinatiefilters beschermen tegen gassen, dampen én vaste en/of vloeibare deeltjes. Waartegen combinatiefilters precies bescherming bieden wordt aangegeven met het filtertype (A, B, E, K) en de beschermingscategorie (1, 2, 3) van gas- en dampfilters, inclusief de filterkwaliteit van stoffilters (P1, P2, P3). Voorbeelden van combinatiefilters zijn: ABEK2P3-filter en A1P2-filter.
Meer te weten komen over gelaatsmaskers? Lees hier meer!
Meer informatie over adembescherming
Weet je niet precies welke adembescherming je nodig hebt? In ons blog welke ademhalingsbescherming moet ik kiezen? gaan we dieper in op de verschillende vormen van adembescherming en helpen we je bij het selecteren van het meest geschikte middel voor jouw situatie.
